Thông tin về vắc-xin COVID-19 AstraZeneca

AstraZeneca là một trong những loại vắc-xin COVID-19 phổ biến nhất hiện nay. Hoạt động tiêm phòng COVID-19 đang triển khai tại Việt Nam sử dụng vắc-xin AstraZeneca, với hơn 1 triệu liều do COVAX Facility hỗ trợ trong đợt 3 (Quyết định 2499/QĐ-BYT). 

Sơ lược về vắc-xin AstraZeneca 

Vắc-xin COVID-19 AstraZeneca là loại vắc-xin có thể giúp ngừa bệnh do COVID-19 gây ra cho con người. Vắc-xin này có mã di truyền thuộc một phần quan trọng của vi-rút SARS-CoV-2 gọi là gai protein. Gai protein này đã được cài vào một loại vi-rút ‘vật mang’ cảm thông thường, vô hại (một loại adenovirus). Vật mang adenovirus đưa gai protein vào các tế bào của người tiếp nhận vắc-xin để các tế bào có thể đọc và rập khuôn sản sinh các gai protein này. Sau đó, hệ thống miễn dịch của người tiếp nhận vắc-xin sẽ học cách nhận ra và chiến đấu chống lại vi-rút SARS-CoV-2. Adenovirus đã được sửa đổi để nó không thể sinh sôi nảy nở một khi đã vào được bên trong các tế bào, có nghĩa là nó không thể lây lan sang các tế bào khác và gây ra nhiễm trùng.

Để ngừa COVID-19, tất cả mọi người từ 16 tuổi trở lên đều nên tiêm vắc-xin. Vắc-xin COVID19 AstraZeneca thích hợp cho người từ 18 tuổi trở lên, ngoại trừ một số trường hợp ngoại lệ được nêu rõ trong bài này. Những người 16 và 17 tuổi có thể được tiêm loại vắc-xin khác (Comirnaty, vắc-xin Pfizer COVID-19).

Lợi ích của vắc-xin AstraZeneca

Kết quả của các thử nghiệm lâm sàng cho thấy vắc-xin COVID-19 AstraZeneca ngừa COVID-19 công hiệu ở những người từ 18 tuổi trở lên. So với người không tiêm vắc-xin, người đã tiêm hai liều vắc-xin COVID-19 AstraZeneca ít khi bị nhiễm COVID-19 khoảng 62-70%. Do số người trên 65 tuổi tham gia thử nghiệm lâm sàng còn ít, hiện nay chưa có kết luận chắc chắn về việc vắc-xin có công hiệu như nhau ở những người trên 65 tuổi so với với những người trẻ tuổi hơn. 

Sức đề kháng đối với COVID-19 bắt đầu từ khoảng 3 tuần lễ sau liều vắc-xin AstraZeneca đầu tiên. Một mũi tiêm tuy có thể phần nào giúp phòng ngừa bệnh nhưng hiệu quả chỉ kéo dài trong thời gian ngắn, lên đến khoảng 12 tuần. Liều thứ hai giúp tăng lượng kháng thể và hầu hết sẽ có thể kéo dài thời gian đề kháng. Do đó, nhiều tài liệu hiện nay khuyến cáo tiêm mũi thứ hai sau 12 tuần kể từ khi người tham gia tiêm AstraZeneca mũi đầu tiên. Không có vắc-xin nào công hiệu 100%, vì vậy, người tiêm vắc-xin nhiều khi vẫn có thể bị bệnh do COVID-19 gây ra sau khi đã chủng ngừa.

Chưa có kết quả chắc chắn về việc hiệu quả của vắc-xin COVID-19 AstraZeneca sẽ kéo dài bao lâu sau khi tiêm hai liều. Ngoài ra, người đã tiêm vắc-xin vẫn có nguyên cơ nhiễm SARS-CoV-2 và vì vậy cần tiếp tục các biện pháp phòng ngừa khác như:

• Duy trì khoảng cách đối với người khác

• Rửa tay

• Đeo khẩu trang

• Xét nghiệm COVID-19 và cách ly kiểm dịch/cách ly theo yêu cầu của tiểu bang/lãnh thổ.

Người đã được chủng ngừa hai liều vắc-xin AstraZeneca vẫn nên đi xét nghiệm COVID-19 nếu bị các triệu chứng đúng với các tiêu chí xét nghiệm mà cơ quan y tế địa phương đặt ra (ví dụ: sốt, ho, đau họng).

Ai có thể được tiêm vắc-xin này

• Người từ 18 tuổi trở lên có thể được tiêm Vắc-xin COVID-19 AstraZeneca.
• Một số các nhóm người nhất định được ưu tiên tiêm vắc-xin này trước vì họ dễ có nguy cơ tiếp xúc với vi-rút COVID-19 hơn (ví dụ: bác sĩ, cán bộ y tế chống dịch tuyến đầu, nhân viên ở cơ sở biên giới hoặc cơ sở kiểm dịch, cơ sở chăm sóc sức khỏe hoặc cơ sở chăm sóc người cao niên) hoặc bị bệnh nặng và tử vong do COVID-19 (ví dụ như lớn tuổi hơn hoặc bị bệnh kinh niên), hoặc nếu họ làm việc trong các dịch vụ quan trọng đối với việc hoạt động của xã hội.

Ai không nên tiêm vắc-xin này

Vắc-xin AstraZeneca không phù hợp với những người có tiền sử:

• Dị ứng với các thành phần của vắc-xin
• Sốc phản vệ (loại phản ứng dị ứng trầm trọng) với liều vắc-xin COVID-19 cùng loại

trước đây

• Sốc phản vệ sau khi tiếp xúc với bất kỳ thành phần nào trong vắc-xin COVID-19.

Chăm sóc và theo dõi khi tiêm chủng

Sau khi tiêm, người nhận vắc-xin cần ở lại 30 – 60 phút để được cán bộ y tế theo dõi và xử trí kịp thời nếu có phản ứng bất thường xảy ra. Những người bị một số vấn đề sức khỏe nhất định có thể sẽ cần các biện pháp phòng ngừa bổ sung và tham khảo ý kiến chuyên gia về dị ứng. Hãy cho cán bộ y tế tại cơ sở cung cấp dịch vụ tiêm chủng biết nếu bạn đã từng:

• Phản ứng dị ứng với liều vắc-xin COVID-19 hoặc một thành phần của vắc-xin này

trước đây

• Sốc phản vệ với vắc-xin khác hoặc thuốc khác. Cơ sở cung cấp dịch vụ chủng ngừa

có thể kiểm tra để bảo đảm không có các thành phần nào giống vậy trong vắc-xin COVID-19 được tiêm

• Rối loạn tế bào mast.

Nếu bạn bị rối loạn chảy máu hoặc đang uống thuốc làm loãng máu (thuốc chống đông máu), hãy thông báo cho cơ sở cung cấp dịch vụ chủng ngừa. Cơ sở cung cấp dịch vụ chủng ngừa có thể giúp xác định liệu tiêm vào cơ bắp có an toàn hay không và quyết định thời điểm tốt nhất để tiêm vắc-xin. 

Các trường hợp đặc biệt cần thảo luận khi tiêm vắc-xin AstraZeneca

• Người có hệ miễn dịch suy yếu (suy giảm miễn dịch)
• Phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú sữa mẹ
• Những người từng bị nhiễm COVID-19
• Trẻ em: hiện nay AstraZeneca chỉ được chấp thuận tạm thời để tiêm cho người từ 18 tuổi trở lên và không thể tiêm cho người nhỏ tuổi hơn